Werken vanuit wat we gemeen hebben

Tussen buurt en bestuur
Er blijkt een enorme behoefte uit om te verbinden tussen de systeem- en de leefwereld, tussen de buurt en het bestuur. Schijnbaar zijn we die verbinding ergens onderweg kwijtgeraakt. Waren het de jaren 80, toen het New Public Management in zwang raakte? Toen we het ook in het publieke domein gingen hebben over doelmatigheid, met een focus op resultaten en de burger (en collega’s) als klant, in plaats van medemens of buurtgenoot gingen zien? 

Misschien doet het er ook niet toe wat de aanleiding is geweest om nu weer zo graag náást de burger te willen staan, en niet tegenover. Vraag is hoe we ervoor zorgen dat niet alleen de burgemeester onder het systeemplafond vandaan komt, maar wij allemaal. En waarom eigenlijk? We gingen er onlangs met ons netwerk over in gesprek tijdens het Pioniersontbijt. De innovatieve kunstgemeenschap in Bospolder-Tussendijken, BROODerhood, bood hiervoor de voedingsbodem.  

De waarde van brood
Mijn collega Kelly Winters stond aan de basis van BROODerhood met community kunstenares Ximena Davolos en Anoek van den Broek, transitieregisseur voedselverspilling bij de Gemeente Rotterdam.  

BROODerhood is een combinatie van brood en hood (buurt) en heeft als doel om weer meer waarde te verbinden aan brood. Hoe meer je iets waardeert, hoe moeilijker je het weggooit. Kelly: “In dit project kwamen we er met de community van bewoners achter dat verhalen delen over onze voorouders verbindt en inspireert”. Brood is onderdeel van alle culturen, het dagelijks leven en wanneer je brood kneedt ben je allemaal gelijk. Dat maakt het een krachtig middel om verhalen te delen.  

Dit is wat anders dan recepten om met restjes te koken of speciale bakken om oud brood in te gooien. Deze helpen wel wat tegen voedselverspilling, maar niet voldoende voor iedereen en op de lange termijn. De oplossingen raken niet aan de oorzaak van ‘voedselverspilling’. Tussen haakjes, want vaak komt die ‘verspilling’ voort uit diepgewortelde overtuigingen en wordt het helemaal niet ervaren als verspilling.  

Dit laat zien dat je echte verandering niet (alleen) bereikt met een interventie op onderliggende structuren en ook niet op nog weer een laag daaronder, je waarden en overtuigingen. Echte blijvende verandering wordt bereikt wanneer jouw eigen inspiratie en creativiteit aangesproken wordt.  

“Het succes van BROODerhood zit ook in de wijze waarop het wijknetwerk en ambtenaren met elkaar optrekken; vanuit een gedeelde intentie en visie. Maar ook doordat er vanaf de start ruimte was voor experimenten waarvan we de uitkomsten nog niet wisten” zegt Kelly. 

Lef, moed en vertrouwen
Met onze vrienden uit de stad bespraken we wat we hieruit meenemen, en wat dit voor eenieder van ons betekent. Gesprekken vanuit het hart, want “als je vanuit je hart werkt, werkt het goed”.  

We zijn het erover eens dat het lef vraagt om met elkaar te gaan bouwen aan een nieuwe werkelijkheid, buiten de gebaande paden en zonder precies te weten waarnaartoe. We kunnen zo goed meten, weten en analyseren, maar het vraagt moed om ook te gaan voelen. Te voelen waar de energie zit, waar mensen van op aan gaan. Hun inspiratie en creativiteit op te zoeken en aan te spreken. Of zoals gezegd werd op ons Pioniersontbijt: 

“Iets is niet in een half jaar bereikt, kijk meer naar het geheel. In Afrika werken ze met honderdjaren plannen, in het Westen zijn tweejaren plannen al onvoorstelbaar” 

Het vraagt ook moed om risico’s te nemen, wetende dat directe (korte termijn) resultaten uit kunnen blijven. Moed om gezamenlijk dromen en visies te vormen, deze na te streven, en te wijzigen als nieuwe inzichten zich aandienen.  

Wat in the end echt telt, is het vertrouwen dat er met elkaar, collectief vanuit een ecosysteem, meer kan ontstaan dan je in eerste instantie had verwacht.  

Zonder wrijving geen glans
Moed, visie en ecosystemen zijn grote woorden. Abstract ook. Makkelijker gezegd dan gedaan.  

Natuurlijk is er nuance, is er spanning en kan het schuren. Een analyse van de grootste uitdagingen in wijken en de factoren die daaraan ten grondslag liggen is nodig en nuttig. Vanzelfsprekend is overigens dat dit net zozeer geldt voor de uitdagingen in organisaties, afdelingen en teams. Meten is weten. Tastbare data om in gesprek te duiden. Waar hebben we het precies over? Wat betekent dit voor jou? Wat vinden we ervan?  

Spannend wordt het vervolgens wanneer je ruimte geeft aan lokale, kleine initiatieven en sociale innovaties. Zoek dat ook en vooral op! Daal je organisatieharkje af en stap de deur uit naar buiten. Zie en luister naar de ander, vanuit oprechte interesse. Zoek naar wat je gemeen hebt en wat je van elkaar kan leren. Daar zit de verbinding en de collectiviteit om met elkaar mooie dingen te kunnen creëren. Om drempels weg te nemen, deuren te openen en vastgeroeste patronen te doorbreken. 

“Op zo’n ochtend als deze merkte je weer enorm de energie en dat iedereen het echt vet vond om op een andere manier te kijken tegen problemen en hoe je deze oplost” 

Ons Pioniersontbijt gaf hoop en energie. Dat gun ik iedereen.